Kon Tum là một tỉnh thuộc vùng Tây Nguyên của Việt Nam.
Theo ngôn ngữ Ba Na thì Kon là là ng, Tum là hồ và Kon Tum có nghĩa là Là ng Hồ, bởi xưa kia khu vực nà y đã từng có một hồ lớn.
Kon Tum nằm ở phÃa bắc vùng Tây Nguyên, có tá»a độ trong giá»›i hạn 13°55’-15°27’ vÄ© độ bắc và 107°20’ -108°32’ kinh độ đông, phÃa bắc giáp tỉnh Quảng Nam, phÃa nam giáp tỉnh Gia Lai, phÃa đông giáp tỉnh Quảng Ngãi, phÃa tây có biên giá»›i dà i 142 km giáp Attapeu, Cá»™ng hoà Dân chá»§ Nhân dân Là o và 95 km vá»›i Ratanakiri, Vương quốc Campuchia.
Kon Tum có diện tÃch tá»± nhiên 9.614,5 km² (tức 961.450 ha), trong đó:
Äất ở: 3.332 ha
Äất nông nghiệp: 92.352 ha
Äất lâm nghiệp: 606.669 ha
Äất chuyên dùng: 12.253 ha
Äất chưa sá» dụng: 246.844 ha.
Do phần lá»›n diện tÃch tá»± nhiên nằm ở phÃa đông dãy Trưá»ng SÆ¡n nên địa hình Kon Tum nghiêng dần từ đông sang tây và thấp dần từ bắc xuống nam.
PhÃa bắc tỉnh là khối núi Ngá»c Linh có độ cao trong khoảng 800-1.200 m, trong đó có đỉnh Ngá»c Linh 2.596 m, Ngá»c Phan 2.251 m, Ngá»c Krinh 2.066 m, Ngá»c Bôn SÆ¡n 1.939 m, Kon Bo Ria 1.500 m, Kon Krông 1.330 m.
Vùng nà y là nÆ¡i bắt nguồn cá»§a nhiá»u con sông lá»›n như sông Cái chảy sang Quảng Nam, sông Sê San chảy sang Cămpuchia và sông Ba chảy sang Phú Yên.
PhÃa nam tỉnh có độ cao trên dưới 500m vá»›i độ dốc 2-5%. Từ phÃa tây Ngá»c Linh có má»™t dải thung lÅ©ng hẹp chạy đến giữa tỉnh thì mở rá»™ng ra tạo nên cánh đồng bằng phẳng trải dà i 50 km tá»›i táºn thà nh phố Kon Tum. Äây là khu vá»±c đồng bằng nằm ở độ cao 252m so vá»›i mặt biển và được phù sa hai nhánh sông Se San là sông Äắk Pôkô và Äắk Bla bồi đắp.
Cá»±c nam tỉnh có thác Yaly cao 60m đổ sang địa pháºn Gia Lai. Từ nguồn nước cá»§a thác nà y đã xây dá»±ng trên đất Gia Lai nhà máy thuá»· Ä‘iện Yaly công suất 720 MW.
Tỉnh có 9 đơn vị hà nh chÃnh cấp huyện, vá»›i 96 xã, phưá»ng và thị trấn, bao gồm:
Thà nh phố Kon Tum
Huyện Äắk Glei
Huyện Äắk HÃ
Huyện Äắk Tô
Huyện Kon Plông
Huyện Kon Rẫy
Huyện Ngá»c Hồi
Huyện Sa Thầy
Huyện Tu Mơ Rông
Tỉnh lỵ cá»§a Kon Tum hiện nay là thà nh phố Kon Tum cách Quy NhÆ¡n 215 km vá» phÃa tây, cách thà nh phố Hồ Chà Minh 600 km vá» phÃa bắc.Có đưá»ng HCM Ä‘i qua
Kon Tum nằm trong vùng khà háºu nhiệt đới gió mùa cao nguyên. Nhiệt độ trung bình năm phổ biến các nÆ¡i đạt 22 – 23 độ C. Äá»™ ẩm bình quân hà ng năm 78 – 87%. Lượng mưa trung bình 1.730 – 1.880 mm, có sá»± phân hóa theo thá»i gian và không gian. Khà háºu chia 2 mùa rõ rệt: mùa mưa và mùa khô. Mùa mưa chá»§ yếu bắt đầu từ tháng 4, 5 đến tháng 10, 11, táºp trung đến 85 – 90% lượng mưa cả năm
Dân số: 430.037 ngưá»i, trong đó số nam: 218.375 ngưá»i; số nữ: 211.662 ngưá»i (Ä‘iá»u tra dân số ngà y 01/04/2009).
Kon Tum là tỉnh có máºt độ dân số thấp nhất trong 63 tỉnh, thà nh phố. Trên địa bà n Kon Tum có 35 dân tá»™c, trong đó ngưá»i Kinh chiếm 46,4% dân số toà n tỉnh, tiếp đến là ngưá»i XÆ¡ Äăng chiếm 25,1% ; ngưá»i Ba Na 12,0% ; ngưá»i Giẻ Triêng 8,1% ; ngưá»i Gia Rai 5,1%...
Ngưá»i Ba Na là má»™t trong những dân tá»™c bản địa cá»§a Kon Tum. Há» không những giá»i săn bắn mà còn là dân tá»™c đầu tiên cá»§a Tây Nguyên biết dùng trâu, bò cà y kéo và chữ viết. Ngưá»i Ba Na can đảm và trá»ng nghÄ©a tình, thể hiện trong táºp tục cà răng, căng tai là m đẹp cá»§a trai gái và những vết sẹo trên ngá»±c đà n ông do tá»± lấy than lá»a hoặc dao rạch ngá»±c mình để tá» lòng thương tiếc ngưá»i quá cố.
Äến nay những táºp tục nà y đã và đang bị loại bá» vì không còn thÃch hợp vá»›i má»™t xã há»™i văn minh, nhưng ý nghÄ©a cá»§a nó thì còn mãi trong dân gian. Äến vá»›i buôn là ng ngưá»i Ba Na cÅ©ng như buôn là ng cá»§a các dân tá»™c Ãt ngưá»i khác ở Kon Tum ngưá»i ta còn được chứng kiến nét sinh hoạt văn hoá cá»™ng đồng độc đáo tiến hà nh trong nhà rông có mái nhá»n cao vút.
Lịch sá»
Tuy vùng đất cao nguyên nà y được coi là thuá»™c lãnh thổ Äại Việt từ năm 1470, khi vua Lê Thánh Tông đánh chiếm Trà Bà n, láºp phá»§ Quy NhÆ¡n, nhưng trải qua các triá»u đại, ở đây chưa há» có hệ thống hà nh chÃnh, mà chế độ "già là ng" vẫn tiếp tục tồn tại.
Thá»i Pháp thuá»™c
Năm 1893, sau khi thôn tÃnh Äông Dương, ngưá»i Pháp đã cho láºp má»™t tòa Äại lý hà nh chÃnh tại Kon Tum, ban đầu trá»±c thuá»™c Tòa Công sứ Attôpư (Attopeu) ở Là o, đến năm 1905 má»›i trá»±c thuá»™c Tòa Công sứ Quy NhÆ¡n. Viên Äại lý là má»™t linh mục ngưá»i Pháp, tên là P. Vialleton, vốn là cha xứ ở đây từ trước.
Năm 1904, tỉnh tá»± trị Plâycu Äe (Pleikou Derr) được thà nh láºp, tách từ tỉnh Bình Äịnh. Năm 1907, tỉnh Plâycu Äe bị bãi bá», và Äại lý hà nh chÃnh Kon Tum tách ra từ tỉnh nà y, được đặt dưới sá»± cai trị cá»§a Công sứ Bình Äịnh.
Ngà y 9 tháng 2 năm 1913, tỉnh Kon Tum được thà nh láºp, gồm toà n bá»™ tỉnh Plâycu Äe trước kia. Tỉnh Kon Tum lúc bấy giá» bao gồm Äại lý Kon Tum tách ra từ tỉnh Bình Äịnh, Äại lý Cheo Reo tách ra từ tỉnh Phú Yên và Äại lý Äắc Lắc do tỉnh Äắc Lắc được chuyển thà nh.
Năm 1917, tổng Tân Phong và tổng An Khê thuá»™c tỉnh Bình Äịnh được nháºp và o tỉnh Kon Tum rồi Äại lý An Khê được thà nh láºp, dưới quyá»n Công sứ Kon Tum.
Äến năm 1923, tỉnh Äắc Lắc má»›i được tái láºp, tách ra khá»i tỉnh Kon Tum.
Năm 1925, thà nh láºp Äại lý Plâycu dưới quyá»n Công sứ Kon Tum và đến năm 1932 Äại lý nà y má»›i tách ra để trở thà nh tỉnh Plâycu. Äến năm 1943 thì Äại lý An Khê tách tỉnh Kon Tum để nháºp và o tỉnh Plâycu.
1955-1975
Dưới thá»i Việt Nam Cá»™ng hòa, tỉnh Kon Tum được chia thà nh 4 huyện, xã theo Nghị định số 348-BNV/HC/NÄ ngà y 27 tháng 6 năm 1958: huyện Kon Plong gồm 3 tổng 11 xã, huyện Äak Tô gồm 9 tổng 29 xã, huyện Äak Sut gồm 6 tổng 23 xã, thị xã Kon Tum gồm 10 tổng 57 xã, trong đó có 10 xã ngưá»i Kinh. Chưa đầy má»™t tháng sau, huyện Äak Tô lại bị chia thà nh 2 huyện Äak Tô và Tou Mrong.
Huyện Chương NghÄ©a thuá»™c tỉnh Quảng Ngãi được thà nh láºp theo Sắc lệnh số 234-NV ngà y 9 tháng 9 năm 1959 trên cÆ¡ sở tách ra má»™t phần đất cá»§a huyện Kon Plong. Huyện Kon Plong bị bãi bá» năm 1960. Tuy nhiên, đến ngà y 19 tháng 12 năm 1964, huyện Chương NghÄ©a được sáp nháºp và o tỉnh Kon Tum.
Sau năm 1976
Từ năm 1976 đến năm 1991, tỉnh Kon Tum sáp nháºp vá»›i Gia Lai thà nh tỉnh Gia Lai - Kon Tum.
Nghị quyết kỳ há»p thứ 9 Quốc há»™i khóa 8 ngà y 12 tháng 8 năm 1991 đã chia lại tỉnh Gia Lai - Kon Tum thà nh hai tỉnh Kon Tum và Gia Lai.
Äịa danh du lịch Kon Tum
Kon Tum: Du Lich Viet Nam mang đến cho bạn cái nhìn tổng thể địa danh du lich Kon Tum với các điểm đến được khách du lich quan tâm nhất