V霉ng 膼么ng B岷痗 l脿 v霉ng l茫nh th峄 峄 h瓢峄沶g B岷痗 v霉ng 膽峄搉g b岷眓g s么ng H峄搉g, Vi峄噒 Nam. G峄峣 l脿 膼么ng B岷痗 膽峄 ph芒n bi峄噒 v峄沬 v霉ng T芒y B岷痗, c貌n th峄眂 ch岷 n贸 峄 v脿o ph铆a b岷痗 v脿 膽么ng b岷痗 c峄 H脿 N峄檌, r峄檔g h啤n v霉ng Vi峄噒 B岷痗. V霉ng 膼么ng B岷痗 l脿 m峄檛 trong 3 ti峄僽 v霉ng c峄 B岷痗 B峄 Vi峄噒 Nam (2 ti峄僽 v霉ng kia l脿 V霉ng T芒y B岷痗 v脿 膼峄搉g b岷眓g s么ng H峄搉g). 膼么i khi v霉ng 膼么ng B岷痗 bao g峄搈 c岷 膼峄搉g b岷眓g s么ng H峄搉g.
膼岷穋 膽i峄僲
Ranh gi峄沬 膽峄媋 l媒 ph铆a t芒y c峄 v霉ng 膼么ng B岷痗 c貌n ch瓢a r玫 r脿ng. Ch峄 y岷縰 do ch瓢a c贸 s峄 nh岷 tr铆 gi峄痑 c谩c nh脿 膽峄媋 l媒 h峄峜 Vi峄噒 Nam v峄 ranh gi峄沬 gi峄痑 v霉ng T芒y B岷痗 v脿 v霉ng 膼么ng B岷痗 n锚n l脿 s么ng H峄搉g, hay n锚n l脿 d茫y n煤i Ho脿ng Li锚n S啤n. V霉ng 膼么ng B岷痗 膽瓢峄 gi峄沬 h岷 v峄 ph铆a b岷痗 v脿 膽么ng b峄焛 膽瓢峄漬g bi锚n gi峄沬 Vi峄噒-Trung. Ph铆a 膽么ng nam tr么ng ra v峄媙h B岷痗 B峄. Ph铆a nam gi峄沬 h岷 b峄焛 d茫y n煤i Tam 膼岷 v脿 v霉ng 膽峄搉g b岷眓g ch芒u th峄 s么ng H峄搉g.
膼芒y l脿 v霉ng n煤i v脿 trung du v峄沬 nhi峄乽 kh峄慽 n煤i v脿 d茫y n煤i 膽谩 v么i ho岷穋 n煤i 膽岷. Ph岷 ph铆a t芒y, 膽瓢峄 gi峄沬 h岷 b峄焛 thung l农ng s么ng H峄搉g v脿 th瓢峄g ngu峄搉 s么ng Ch岷, cao h啤n, 膽瓢峄 c岷 t岷 b峄焛 膽谩 granit, 膽谩 phi岷縩 v脿 c谩c cao nguy锚n 膽谩 v么i. Th峄眂 ch岷, 膽芒y l脿 r矛a c峄 cao nguy锚n V芒n Nam. Nh峄痭g 膽峄塶h n煤i cao c峄 v霉ng 膼么ng B岷痗 膽峄乽 t岷璸 trung 峄 膽芒y, nh瓢 T芒y C么n L末nh, Ki锚u Li锚u Ti.
Ph岷 ph铆a b岷痗 s谩t bi锚n gi峄沬 Vi峄噒-Trung l脿 c谩c cao nguy锚n (s啤n nguy锚n) l岷 l瓢峄 t峄 t芒y sang 膽么ng g峄搈: cao nguy锚n B岷痗 H脿, cao nguy锚n Qu岷 B岷, cao nguy锚n 膼峄搉g V膬n. Hai cao nguy锚n 膽岷 c贸 膽峄 cao trung b矛nh t峄 1000-1200 m. Cao nguy锚n 膼峄搉g V膬n cao 1600 m. S么ng su峄慽 ch岷 qua cao nguy锚n t岷 ra m峄檛 s峄 h岷籱 n煤i d脿i v脿 s芒u. C农ng c贸 m峄檛 s峄 膽峄搉g b岷眓g nh峄 h岷筽, 膽贸 l脿 Th岷 Kh锚, L岷g S啤n, L峄檆 B矛nh, Cao B岷眓g.
Ph铆a 膽么ng, t峄 trung l瓢u s么ng G芒m tr峄 ra bi峄僴, th岷 h啤n c贸 nhi峄乽 d茫y n煤i h矛nh v貌ng cung quay l瓢ng v峄 h瓢峄沶g 膼么ng l岷 l瓢峄 t峄 膼么ng sang T芒y l脿 v貌ng cung S么ng G芒m, Ng芒n S啤n-Y锚n L岷, B岷痗 S啤n, 膼么ng Tri峄乽. N煤i m峄峜 c岷 tr锚n bi峄僴, t岷 th脿nh c岷h quan H岷 Long n峄昳 ti岷縩g. C谩c d茫y n煤i v貌ng cung n脿y h岷 nh瓢 膽峄乽 tr峄 膽u么i l岷 峄 Tam 膼岷.
Ph铆a t芒y nam, t峄 Ph煤 Th峄, nam Tuy锚n Quang, nam Y锚n B谩i, v脿 Th谩i Nguy锚n, th岷 d岷 v峄 ph铆a 膽峄搉g b岷眓g. Ng瓢峄漣 ta quen g峄峣 ph岷 n脿y l脿 "v霉ng trung du". 膼峄 cao c峄 ph岷 n脿y ch峄玭g 100-150 m.
V霉ng 膼么ng B岷痗 c贸 nhi峄乽 s么ng ch岷 qua, trong 膽贸 c谩c s么ng l峄沶 l脿 s么ng H峄搉g, s么ng Ch岷, s么ng L么, s么ng G芒m (thu峄檆 h峄 th峄憂g s么ng H峄搉g), s么ng C岷, s么ng Th瓢啤ng, s么ng L峄 Nam (thu峄檆 h峄 th峄憂g s么ng Th谩i B矛nh), s么ng B岷眓g, s么ng B岷痗 Giang, s么ng K峄 C霉ng, v.v...
V霉ng bi峄僴 膼么ng B岷痗 c贸 nhi峄乽 膽岷 l峄沶 nh峄, chi岷縨 g岷 2/3 s峄 l瓢峄g 膽岷 bi峄僴 c峄 Vi峄噒 Nam (k峄 c岷 qu岷 膽岷 Ho脿ng Sa v脿 Tr瓢峄漬g Sa).
L峄媍h s峄
C啤 s峄 l峄 膽峄媋 c峄 mi峄乶 膼么ng B岷痗 膽瓢峄 h矛nh th脿nh t峄 li锚n 膽岷 Nguy锚n sinh c谩ch 膽芒y g岷 600 tri峄噓 n膬m. Bi峄僴 ti岷縩 v脿 tho谩i li锚n t峄 cho 膽岷縩 chu k峄 t岷 n煤i Indochina th矛 mi峄乶 膼么ng B岷痗 tho谩t h岷硁 kh峄廼 ch岷 膽峄 bi峄僴 v脿 b岷痶 膽岷 ch岷 膽峄 l峄 膽峄媋. V岷璶 膽峄檔g t岷 n煤i Himalaya sau 膽贸 lan t峄沬 膽芒y l脿m cho to脿n mi峄乶 膽瓢峄 n芒ng l锚n v脿 c农ng 膽峄搉g th峄漣 t岷 ra nh峄痭g 膽峄﹖ g茫y. 膼岷 b峄 ph啤i tr岷 v脿 ch峄媢 t谩c 膽峄檔g c峄 n岷痭g, m瓢a v脿 gi贸 n锚n kh么ng ng峄玭g b峄 ph芒n h峄 trong khi c谩c 膽峄塶h n煤i b峄 san m貌n b峄泃.
Kh铆 h岷璾
Do 膽峄媋 h矛nh cao, 峄 ph铆a B岷痗, l岷 c贸 nhi峄乽 d茫y n煤i h矛nh c谩nh cung m峄 ra 峄 ph铆a b岷痗, ch峄 膽岷 v峄 Tam 膼岷, n锚n v脿o m霉a 膼么ng, v霉ng n脿y c贸 gi贸 B岷痗 th峄昳 m岷h, n锚n r岷 l岷h. V霉ng n煤i 峄 L脿o Cai, H脿 Giang, Cao B岷眓g, L岷g S啤n c贸 th岷 c贸 l煤c nhi峄噒 膽峄 xu峄憂g 0掳C v脿 c贸 m瓢a tuy岷縯 th岷璵 ch铆 tuy岷縯. C谩c v霉ng 峄 膽u么i c谩c d茫y n煤i c谩nh cung c农ng r岷 l岷h do gi贸. Nh脿 th啤 T峄 H峄痷 trong b脿i "Ph谩 膽瓢峄漬g" t峄玭g nh岷痗 膽岷縩 c谩i r茅t 峄 膽芒y: "R茅t Th谩i Nguy锚n r茅t v峄 Y锚n Th岷".
Ph岷 vi h脿nh ch铆nh
V峄 ph岷 vi h脿nh ch铆nh, v霉ng 膼么ng B岷痗 bao tr霉m c谩c t峄塶h Ph煤 Th峄, H脿 Giang, Tuy锚n Quang, Cao B岷眓g, B岷痗 K岷, Th谩i Nguy锚n, L岷g S啤n, B岷痗 Giang v脿 Qu岷g Ninh. 膼么i khi L脿o Cai, Y锚n B谩i v峄憂 thu峄檆 V霉ng T芒y B岷痗 c农ng 膽瓢峄 x岷縫 v脿o v霉ng n脿y.
S岷痗 t峄檆 v脿 v膬n h贸a
N啤i 膽芒y n峄昳 ti岷縩g v峄沬 nh峄痭g 膽i峄噓 m煤a kh猫n 膽岷穋 tr瓢ng c峄 d芒n t峄檆 M猫o. Nhi峄乽 nh岷 s末 膽茫 l岷 c岷 x煤c t峄 v霉ng 膽岷 n脿y 膽峄 s谩ng t谩c n锚n nhi峄乽 b脿i h谩t r岷 hay nh瓢 "H脿 Giang qu锚 h瓢啤ng t么i" v脿 c貌n r岷 nhi峄乽 b脿i h谩t kh谩c.
Kinh t岷
khai th谩c kho谩ng s岷: than, s岷痶, ch矛, k岷絤, thi岷縞, b么xit, apatit, pirit, 膽谩 x芒y d峄眓g... Ph谩t tri峄僴 nhi峄噒 膽i峄噉( U么ng B铆). Tr峄搉g r峄玭g, c芒y c么ng nghi峄噋, d峄眔c li峄噓, rau qu岷 么n 膽峄沬 v脿 c岷璶 nhi峄噒. Du l峄媍h sinh th谩i: Sapa, h峄 Ba B峄,... hinh t岷 bi峄僴: 膽谩nh b岷痶 nu么i tr峄搉g th峄 s岷 du l峄媍h v峄媙h H岷 Long.
Qu芒n s峄
V霉ng 膼么ng B岷痗 c贸 v峄 tr铆 chi岷縩 l瓢峄 trong an ninh-qu峄慶 ph貌ng. Hi峄噉 nay, v霉ng 膼么ng B岷痗 do Qu芒n khu 1 b岷 v峄.
Qu芒n 膽o脿n 2, c貌n g峄峣 l脿 Binh 膽o脿n H瓢啤ng Giang, 膽瓢峄 th脿nh l岷璸 ng脿y 17 th谩ng 5 n膬m 1974 t岷 Th峄玜 Thi锚n-Hu岷.Tr峄 s峄 : Th峄 tr岷 V么i, huy峄噉 L岷g Giang, t峄塶h B岷痗 Giang
V霉ng 膼么ng B岷痗 c贸 vai tr貌 xung y岷縰 trong an ninh qu峄慶 ph貌ng. Trong l峄媍h s峄 Vi峄噒 Nam, nhi峄乽 l岷 c谩c th岷 l峄眂 ph瓢啤ng B岷痗 x芒m l瓢峄 膽茫 th芒m nh岷璸 v脿o v霉ng n脿y tr瓢峄沜 ti锚n. N啤i 膽芒y c贸 c谩c con 膽瓢峄漬g 膽瓢峄 c谩c nh脿 s峄 h峄峜 Vi峄噒 Nam g峄峣 l脿 con 膽瓢峄漬g x芒m l瓢峄, 膽贸 l脿 膽瓢峄漬g b峄 qua L岷g S啤n, 膽瓢峄漬g b峄 ven bi峄僴 峄 Qu岷g Ninh, v脿 膽瓢峄漬g bi峄僴 tr锚n v峄媙h B岷痗 B峄 r峄搃 c农ng 膽峄 b峄 v脿o Qu岷g Ninh.
膼茫 c贸 nhi峄乽 tr岷璶 膽谩nh 谩c li峄噒 gi峄痑 qu芒n v脿 d芒n Vi峄噒 Nam v峄沬 gi岷穋 ngo岷 x芒m ngay khi ch煤ng th芒m nh岷璸 v脿o v霉ng n脿y trong 膽贸 n峄昳 ti岷縩g l脿 c谩c tr岷璶 t岷 岷 Chi L膬ng, tr岷璶 Nh瓢 Nguy峄噒, c谩c tr岷璶 B岷h 膼岷眓g, v.v... Th峄漣 k峄 kh谩ng chi岷縩 ch峄憂g Ph谩p c农ng c贸 c谩c tr岷璶 膽谩nh l峄沶 nh瓢 chi岷縩 d峄媍h Vi峄噒 B岷痗 (1947), chi岷縩 d峄媍h bi锚n gi峄沬 thu 膽么ng (1949), v.v... Cu峄慽 th岷璸 ni锚n 1970 v脿 trong th岷璸 ni锚n 1980, qu芒n Trung Qu峄慶 膽茫 t岷 c么ng d峄 d峄檌 Vi峄噒 Nam ch峄 y岷縰 l脿 tr锚n d峄峜 tuy岷縩 bi锚n gi峄沬 峄 v霉ng 膼么ng B岷痗.
膼峄媋 danh du l峄媍h 膼么ng B岷痗
膼么ng B岷痗: Du Lich Viet Nam mang 膽岷縩 cho b岷 c谩i nh矛n t峄昻g th峄 膽峄媋 danh du lich Dong Bac v峄沬 c谩c 膽i峄僲 膽岷縩 膽瓢峄 kh谩ch du lich quan t芒m nh岷