Quy NhÆ¡n là thà nh phố tỉnh lị tỉnh Bình Äịnh, Trung Bá»™, Việt Nam và là má»™t trong 8 đô thị loại 1 trá»±c thuá»™c tỉnh cá»§a Việt Nam. Là má»™t thà nh phố ven biển miá»n Trung, trung tâm kinh tế, chÃnh trị, văn hoá, khoa há»c kÄ© thuáºt và du lịch cá»§a tỉnh Bình Äịnh. Trước khi thuá»™c vá» Việt Nam, Quy NhÆ¡n là đất cá»§a ngưá»i Chăm-pa. Các di tÃch cá»§a ngưá»i Chăm vẫn còn ở thà nh phố biển trẻ trung nà y.
Vị trÃ
Thà nh phố Quy NhÆ¡n nằm ở phÃa đông nam cá»§a tỉnh Bình Äịnh, phÃa đông là biển Äông, phÃa tây giáp huyện Tuy Phước, phÃa bắc giáp huyện Tuy Phước và huyện Phù Cát, phÃa nam giáp thị xã Sông Cầu cá»§a tỉnh Phú Yên.
Quy NhÆ¡n nằm trong phạm vi tá»a độ từ 13°36' đến 13°54' vÄ© Bắc, từ 109°06' đến 109°22' kinh Äông, cách Hà Ná»™i 1.065 km vá» phÃa Bắc, cách thà nh phố Hồ Chà Minh 650 dặm vá» phÃa Nam,cách thà nh phố Pleiku (Tây Nguyên) 105 dặm.Cách Äà Nẵng 195 dặm,cách Huế 247 dặm ,cách Nha Trang 130 dặm ,cách Tuy Hòa 62 dặm và cách Quảng Ngãi 109 dặm.
Äịa hình - Tà i nguyên
Quy NhÆ¡n có nhiá»u thế đất khác nhau, Ä‘a dạng vá» cảnh quan địa là như núi rừng, gò đồi, đồng ruá»™ng, ruá»™ng muối, bãi, đầm, hồ, sông ngòi, biển, bán đảo và đảo. Bá» biển Quy NhÆ¡n dà i 42 km, diện tÃch đầm, hồ nước lợ lá»›n, tà i nguyên sinh váºt biển phong phú, có nhiá»u loại đặc sản quý, có giá trị kinh tế cao... Các ngà nh kinh tế chÃnh cá»§a thà nh phố gồm công nghiệp, thương mại, xuất nháºp khẩu, dịch vụ cảng biển, nuôi và khai thác thuá»· hải sản, du lịch. Vừa mở thêm khu kinh tế NhÆ¡n Há»™i.
Lịch sá»
Cảng Quy Nhơn năm 1795, vẽ bởi Jean-Marie Dayot.
Quy NhÆ¡n được hình thà nh từ rất sá»›m thuá»™c vùng đất đà ng trong xứ Thuáºn Quảng: cách đây trên 400 năm đã xuất hiện phá»§ Quy NhÆ¡n. Mảnh đất nà y đã có lịch sá» hình thà nh phát triển cùng vá»›i ná»n văn hoá Chămpa từ thế ká»· 11, dưới triá»u đại nhà Tây SÆ¡n và cảng Thị Nại từ đầu thế ká»· 18.
Do vị trà địa lÃ, Ä‘iá»u kiện tá»± nhiên, xã há»™i và tác động cá»§a sá»± phát triển cá»§a ná»n công nghiệp phương Tây và o thế ká»· 19 là m cho diện mạo Quy NhÆ¡n thay da đổi thịt. Ngà y 20/10/1898, vua Thà nh Thái ra Chỉ dụ thà nh láºp thị xã Quy NhÆ¡n, đô thị tỉnh lỵ, là má»™t trong những đô thị hoạt động thương mại vá»›i nước ngoà i khá sầm uất lúc bây giá».
Sau Cách mạng Tháng Tám 1945, ngà y 3/9/1945 Quy NhÆ¡n được tổ chức theo quy chế thị xã, lấy tên là thị xã Nguyá»…n Huệ. Trong cuá»™c kháng chiến chống thá»±c dân Pháp Quy NhÆ¡n là háºu phương cá»§a chiến trưá»ng khu V và Tây Nguyên.
Thá»i kì 1954 - 1975, Quy NhÆ¡n thuá»™c quyá»n kiểm soát cá»§a chÃnh quyá»n Việt Nam Cá»™ng hòa. Ngà y 30/9/1970, Thá»§ tướng Việt Nam Cá»™ng hòa ra Sắc lệnh thà nh láºp thị xã Quy NhÆ¡n từ xã Quy NhÆ¡n thuá»™c quáºn Tuy Phước và các phần đất phụ cáºn (ngoại vi xã Phước Háºu, Phước Hải, Phước Lý), hình thà nh 2 quáºn là NhÆ¡n Bình và NhÆ¡n Äịnh. Ngà y 11/6/1971, Quy NhÆ¡n được chia thà nh 2 quáºn, 16 khu phố:
Quáºn NhÆ¡n Bình có 10 khu phố: Trung Cảng, Trung Từ, Trung Phú, Trung Äức, Trung Cưá»ng, Trung Hiếu, Trung TÃn, Trung Châu, Trung Hòa, Trung Hải.
Quáºn NhÆ¡n Äịnh có 6 khu phố: Trung Chánh, Trung Kiệt, Trung An, Trung Thiện, Trung Háºu, Trung NghÄ©a.
Ngà y 31-3-1975,Quân đội nhân dân Việt Nam đã tiến công và o Quy NhÆ¡n,để giải phóng tỉnh Bình Äịnh.
Sau ngà y đất nước thống nhất, tháng 2/1976 hai tỉnh Bình Äịnh và Quảng Ngãi hợp nhất thà nh NghÄ©a Bình, thì thị xã Quy NhÆ¡n trở thà nh tỉnh lị tỉnh NghÄ©a Bình.
Ngà y 3/7/1986 Há»™i đồng Bá»™ trưởng quyết định thà nh láºp thà nh phố Quy NhÆ¡n từ thị xã Quy NhÆ¡n. Khi đó thà nh phố Quy NhÆ¡n có 8 phưá»ng, 7 xã, vá»›i diện tÃch 212 km² và dân số 174.076 ngưá»i.
Năm 1989, tỉnh Bình Äịnh được tái láºp, lấy thà nh phố Quy NhÆ¡n là m tỉnh lị. Ngà y 4 tháng 7 năm 1998, Thá»§ tướng ChÃnh phá»§ ra nghị quyết 558 công nháºn Quy NhÆ¡n là đô thị loại 2. Äến tháng 1 năm 2010, theo nghị quyết 159 cá»§a Thá»§ tướng ChÃnh phá»§, thà nh phố Quy NhÆ¡n được nâng cấp lên đô thị loại 1 trá»±c thuá»™c tỉnh Bình Äịnh.
Ngà y nay Quy NhÆ¡n được công nháºn là đô thị loại I, vá»›i ưu thế vá» vị trà địa lÃ, có cảng biển và cÆ¡ sở hạ tầng đô thị phát triển. Quy NhÆ¡n được Thá»§ tướng ChÃnh phá»§ xác định là má»™t trong ba trung tâm thương mại và du lịch cá»§a vùng duyên hải Nam Trung Bá»™ (cùng vá»›i Äà Nẵng và Nha Trang). Quy NhÆ¡n Ä‘ang từng bước chỉnh trang đô thị, xây dá»±ng và nâng cấp để trở thà nh má»™t trong những trung tâm chÃnh trị - kinh tế - văn hoá - xã há»™i và du lịch, là đô thị lá»›n nằm trong chuá»—i đô thị cá»§a các tỉnh vùng kinh tế trá»ng Ä‘iểm miá»n Trung.
Các đơn vị hà nh chÃnh
Thà nh phố có 16 phưá»ng: Trần Hưng Äạo, Lê Lợi, Lê Hồng Phong, Trần Phú, Lý Thưá»ng Kiệt, Nguyá»…n Văn Cừ, Äống Äa, Thị Nại, Hải Cảng, Ngô Mây, Ghá»nh Ráng, Quang Trung, NhÆ¡n Bình, NhÆ¡n Phú, Bùi Thị Xuân, Trần Quang Diệu
Và 5 xã: NhÆ¡n Lý, NhÆ¡n Há»™i, NhÆ¡n Châu, NhÆ¡n Hải và Phước Mỹ (trong đó xã Phước Mỹ được tách từ huyện Tuy Phước và sáp nháºp và o Quy NhÆ¡n năm 2006) vá»›i tổng diện tÃch là 284,28 km², dân số khoảng 284.000 ngưá»i
Phưá»ng Bùi Thị Xuân và phưá»ng Trần Quang Diệu được thà nh láºp ngà y 12/3/1987 từ xã Phước Long (thuá»™c huyện Tuy Phước)trong quá trình mở rá»™ng thà nh phố Qui NhÆ¡n vá» phÃa Tây - Nam.
Kinh tế
Hiện nay cÆ¡ cấu các ngà nh kinh tế cá»§a Quy NhÆ¡n có sá»± chuyển dịch theo hướng tăng tỉ trá»ng ngà nh công nghiệp dịch vụ, giảm tỉ lệ ngà nh nông lâm ngư nghiệp trong GDP. Tỉ trá»ng nông, lâm, thá»§y sản - công nghiệp và xây dá»±ng - dịch vụ trong GDP năm 2006 đạt: 36,7% - 28% - 35,3% (kế hoạch: 35% - 30% - 35%; năm 2005: 38,4% - 26,7% - 34,9%).
Thu nháºp bình quân dầu ngưá»i 2011 là 1800 USD/ngưá»i
Mục tiêu phát triển cá»§a thà nh phố là xây dá»±ng Quy NhÆ¡n thà nh đô thị loại I trá»±c thuá»™c tỉnh và o năm 2010 và phấn đấu đến năm 2020 trở thà nh đô thị trá»±c thuá»™c Trung ương trên hà nh lang Bắc-Nam và Äông-Tây; má»™t trung tâm công nghiệp, thương mại, dịch vụ, giao dịch quốc tế có vai trò tÃch cá»±c thúc đẩỳ phát triển kinh tế-xã há»™i cá»§a khu vá»±c.
Danh lam thắng cảnh - Du lịch
Tháp Äôi, Quy NhÆ¡n.
Äặc sản ẩm thá»±c
Äặc sản cá»§a Quy NhÆ¡n có món bún chả cá. Äây là món bún ngon không chỉ ngưá»i dân trong tỉnh thÃch mà cả nước dưá»ng như má»i ngưá»i vẫn xem đây là món khoái khẩu cá»§a mình.
Tháp Äôi
Tháp Äôi nằm trên đưá»ng Trần Hưng Äạo, thuá»™c phưá»ng Äống Äa, cách trung tâm Quy NhÆ¡n 3 km. Tháp Äôi còn có tên gá»i khác là tháp Hưng Thạnh, gồm hai tháp đứng song song vá»›i nhau, má»™t tháp cao 20 m và tháp kia cao 18m. Tháp Äôi được xây dá»±ng và o khoảng niên đại từ thế kỉ 11 đến thế kỉ 13. Quanh tưá»ng phÃa ngoà i, các nóc và trên nóc tháp có nhiá»u bức phù Ä‘iêu chạm khắc các hình tượng thần, chim, thú theo tÃn ngưỡng cá»§a ngưá»i Chăm. Tháp đã bị chiến tranh và thá»i gian tà n phá nặng ná». Từ năm 1991 đến năm 1997, tháp được trùng tu, gần như nguyên vẹn. Ngà y nay, Tháp Äôi là điểm tham quan du lịch cá»§a du khách khi đến Quy NhÆ¡n.
Chùa Long Khánh
Toạ lạc ở số 141 Trần Cao Vân, được xây dá»±ng và o cuối thế kỉ 18. Chùa Long Khánh là nÆ¡i truyá»n bá tÃn ngưỡng Pháºt giáo trong vùng bấy giá». Chùa do hoà thượng Äức SÆ¡n (ngưá»i Trung Quốc)sáng láºp. Hiện chùa còn lưu giữ hai váºt quý:Thái Bình hồng chung (chuông Hồng Thái) được đúc và p năm 1805 triá»u vua Gia Long. Tấm dấu biểu trưng Long Khánh Tá»± được in và o năm 1813 triá»u vua Gia Long.
Chùa Sơn Long
Chùa SÆ¡n Long nay thuá»™c phưá»ng NhÆ¡n Bình,cách cầu Trưá»ng Úc 700m vá» hướng đông.Kiến trúc chùa có nhiá»u thay đổi nhưng khuôn viên chùa vẫn giữ như cÅ©. Mặt tiá»n hình cánh cung niá»…ng, mặt háºu đất đá lồi lõm sát vách núi. Tương truyá»n dưới chân núi phÃa sau chùa xưa có tảng đá rất lá»›n trông như miệng rồng có hà m trên, hà m dưới có má»™t cái lưỡi nhỠđưa ra ở chÃnh giữa. Tảng đá đó có tên gá»i là đá Hà m Long, nay không còn nữa. Trong chùa có 15 ngôi má»™ tháp lá»›n nhá», có những ngôi má»™ vẫn còn giữ nét rêu phong cÅ© kỹ cá»§a mấy trăm năm vá» trước, có những má»™ tháp đã được trùng tu khang trang hÆ¡n. Năm 1992, chùa đã cho xây dá»±ng thêm tượng Bồ tát Quan âm ở hướng tây. Năm 1996, xây tượng ThÃch ca Mẫu Ni tá»a thiá»n phÃa tây bắc,...mang lại sắc khà má»›i cho chùa.
Äến SÆ¡n Long, du khách còn được chiêm ngưỡng tượng Pháºt Lồi 7 đầu rồng bằng đá nặng 1,5 tấn,cao 3,1 m vá»›i chạm khắc hoa văn sau lưng. Bức tượng xác định là cá»§a ngưá»i Chăm tạc từ thế kỉ XIII. Dù dáng vẻ còn khiêm tốn nhưng chùa SÆ¡n Long vẫn dáºp dìu khách phương xa đến thăm,vãn cảnh,...đặc biệt là và o dịp đầu năm má»›i.
Gà nh Ráng Tiên Sa
Cách trung tâm Quy NhÆ¡n 2km vá» hướng đông nam. Thắng cảnh Gá»nh Ráng trải dà i dá»c bá» biển, uốn lượn hà ng cây số, nuóc biển trong xanh. NÆ¡i đây có bãi Äá Trứng, là quần thể sÆ¡n thạch còn gá»i là Bãi tắm Hoà ng Háºu, dấu vết táºn cùng phÃa đông cá»§a dãy núi Xuân Vân, vá»›i những tảng đá xanh tròn nhẵn. Cạnh đồi Thi Nhân, vá»›i má»™ nhà thÆ¡ Hà n Mặc Tá».Äứng trên Gà nh Ráng có thể nhìn thấy bao quát má»™t góc thà nh phố biển Quy NhÆ¡n. Núi ở đây có những hình dáng kì lạ. Từ đây du khách nhìn ra biển cách bá» khoảng 5km vá» hướng đông sẽ thấy má»™t hoang đảo gá»i là Hòn Äất. Äi men theo bá» biển sẽ gặp nhiá»u hang động kì thú. Tại thắng cảnh nà y, vị vua cuối cùng cá»§a triá»u Nguyá»…n là Bảo Äại đã chá»n là nÆ¡i nghỉ mát và xây dá»±ng má»™t nhà nghỉ ba tầng, quay mặt ra biển. Ngôi nhà có dáng như má»™t con tà u Ä‘ang lướt sóng, bên trong đầy đủ tiện nghi. Lầu Bảo Äại bị phá há»§y trong chiến tranh.
Biển Quy Hòa
Bên cạnh biển Quy hòa có bệnh viện phong Quy hòa, khá đơn sÆ¡ má»™c mạc nhưng có lẽ vì váºy mà nÆ¡i đây cho ta cảm giác má»™c mạc, thanh thản đến dá»… chịu.
Cầu Thị Nại
Quy NhÆ¡n có cầu vượt Thị Nại là cây cầu vượt biển lá»›n nhất nước (dà i 2.477,3 m, rá»™ng 14,5 m, trá»ng tải 80 tấn gồm 54 nhịp, tổng vốn đầu tư là 500 tỉ đồng).
Nằm trong hệ thống cầu đưá»ng NhÆ¡n Há»™i là dà i gần 7 km nối thà nh phố Qui NhÆ¡n vá»›i bán đảo Phương Mai (khu kinh tế NhÆ¡n Há»™i), gồm cầu chÃnh vượt đầm Thị Nại, 5 cầu nhá» qua sông Hà Thanh và đưá»ng dẫn 2 đầu cầu. Cầu được xây dá»±ng trong 3 năm, khánh thà nh ngà y 12/12/2006.
Äịa danh du lịch Quy NhÆ¡n
Quy Nhơn: Du Lich Viet Nam mang đến cho bạn cái nhìn tổng thể địa danh du lich Quy Nhon với các điểm đến được khách du lich quan tâm nhất