Äặc Sản Há»™i An - Món Ä‚n Ngon Há»™i An
Äặc sản Há»™i An – Món ăn ngon Há»™i An: Có thể nói không ở đâu lại nhiá»u món ăn ngon, đặc sản như ở Há»™i An, có thể dá»… dà ng tìm thấy tại hầu hết các hà ng rong khu phố cổ Há»™i An mà không cần phải đến má»™t nhà hà ng sang trá»ng nà o
1.Cao Lầu
Nguồn gốc cá»§a món cao lầu đến nay vẫn là đỠtà i đà m luáºn cá»§a nhiá»u ngưá»i. Có ngưá»i cho rằng cao lầu có xuất xứ từ xứ sở hoa anh đà o (Nháºt Bản), có nét giống món mì ở vùng Icé (Ice udon). Có ngưá»i lại cho rằng cao lầu có xuất xứ từ Trung Quốc, nhưng những ngưá»i Hoa kiá»u ở Há»™i An không công nháºn đây là món ăn truyá»n thống cá»§a há». Dù có nguồn gốc từ đâu thì cao lầu vẫn là món ăn riêng có cá»§a Há»™i An và ngà y cà ng được nhiá»u thá»±c khách trong, ngoà i nước biết đến. Sợi cao lầu được cán từ bá»™t gạo ngâm vá»›i nước tro, hấp qua 3 lần lá»a, nên cứng và có mà u và ng tá»± nhiên. Nhân cao lầu chá»§ yếu là thịt xá xÃu, trá»™n vá»›i Ãt tép mỡ là m bằng sợi mì chiên dòn ăn vá»›i sợi cao lầu, rau sống, xì dầu, tương á»›t. Cách chế biến cao lầu má»›i nghe qua trông rất đơn giản nhưng ẩn chứa nhiá»u bà quyết nghá» nghiệp khó mà khám phá. Có ngưá»i bảo rằng, ngà y xưa ngưá»i ta phi ra táºn đảo Cù Lao Chà m lấy cá»§i đốt thà nh tro Ä‘em vá» ngâm vá»›i nước giếng Bá Lá»… ở Há»™i An thì má»›i chế biến được sợi cao lầu ngon như ý.
2.Mỳ Quảng
Mỳ Quảng, từ lâu đã được biết đến như cái “hồn†nghệ thuáºt ẩm thá»±c cá»§a vùng đất Quảng Nam. Bây giá», ngoà i Quảng Nam ra, nhiá»u nÆ¡i cÅ©ng có quán ăn mì Quảng. Mì Quảng theo chân những ngưá»i Quảng Nam tha hương và cùng há» có mặt khắp nÆ¡i như ngưá»i bạn đồng hà nh tri ká»·. Mì Quảng thưá»ng có mặt trong những bữa tiệc “vá»ng cố hương” cá»§a ngưá»i Quảng Nam xa xứ. CÅ©ng như phở, bún hay há»§ tiếu, mì Quảng cÅ©ng được chế biến từ gạo nhưng có sắc thái và hương vị riêng đặc biệt. Mì được là m từ lá bánh tráng thái thà nh sợi, nhân mì thưá»ng được chế biến từ nhiá»u loại nguyên liệu khác nhau: tôm, gà , thịt heo, thịt bò, cá lóc, cua… và có cả mì chay dà nh cho ngưá»i hà nh đạo. Nhưng là nhân gì Ä‘i nữa thì mì Quảng cÅ©ng không thể thiếu cái bánh tráng nướng, trái á»›t xanh, lát chanh, và i hạt Ä‘áºu phá»™ng và đĩa rau sống Ä‘i kèm. Rau để ăn mì Quảng thưá»ng là rau muống chẻ nhá» hoặc cây cải con trá»™n vá»›i búp chuối non thái má»ng, rau thÆ¡m, rau quế…Äến Quảng Nam, du khách dá»… dà ng bắt gặp nhiá»u quán ăn mì Quảng nằm dá»c trên tuyến đưá»ng quốc lá»™ 1A luôn đông đúc khách sà nh ăn: quán mì gà Bình Nguyên (huyện Thăng Bình), quán mì gà Kỳ Lý (thị xã Tam Kỳ), quán mì tôm cua Cây Trâm (huyện Núi Thà nh), quán mì bò Cẩm Hà (thị xã Há»™i An)…
3. Bánh su sê
Bánh su sê hay còn gá»i là bánh phu thê. Tên gá»i nà y gắn liá»n vá»›i câu chuyện kể vá» vợ chồng ngưá»i lái buôn thuở xưa. Chuyện kể rằng, trước lúc ngưá»i chồng lên đưá»ng Ä‘i buôn ở phương xa, ngưá»i vợ là m bánh tặng chồng và thá» rằng cho dù xa nhau nhưng lòng nà ng vẫn luôn ngá»t ngà o, Ä‘áºm đà như bánh. Chồng cảm động đặt tên cho bánh là phu thê (tức bánh vợ chồng). Chẳng ngỠđến phương xa, ngưá»i chồng bị say đắm bởi sắc đẹp cá»§a các cô gái lạ và không muốn quay vá». Ngưá»i vợ ở nhà biết tin liá»n là m bánh gởi cho chồng kèm theo lá»i nhắn:
“Từ ngà y chà ng bước xuống ghe
Sóng bao nhiêu đợt bánh phu thê rầu bấy nhiêu”
Nháºn được bánh và lá»i nhắn cá»§a vợ, ngưá»i chồng hối háºn liá»n tức tốc quay vá» và không còn nghÄ© đến chuyện thay lòng đổi dạ nữa. Từ đó bánh phu thê thưá»ng hay có mặt trong các tiệc cưới nhằm nhắn nhá»§ lá»i thuá»· chung đến các đôi vợ chồng trẻ.
Bánh su sê có mà u và ng nhạt, dẻo, vị ngá»t và thÆ¡m. Bánh cÅ©ng được bao bá»c bởi má»™t lá»›p lá chuối giống như bánh Ãt lá gai. Là má»™t trong những loại đặc sản được bà y bán nhiá»u nÆ¡i ở Há»™i An.
4.Bánh bao bánh vạt
Do có hình dáng nhá» nhá», xinh xinh và có mà u trắng trông như những Ä‘oá hoa hồng nên bánh bao bánh vạc còn có tên gá»i là White Rose (hoa hồng trắng). Äây là món ăn khá phổ biến trong thá»±c đơn cá»§a các nhà hà ng, quán ăn ở Há»™i An. Bánh báo bánh vạc là hai loại có tên gá»i khác nhau nhưng thưá»ng có mặt trong cùng má»™t đĩa bánh và cùng có chung má»™t loại nước chấm rất đặc biệt: không quá mặn, không quá nhạt và có thÆ¡m hương, vị ngá»t cá»§a thịt tôm..Nguyên liệu chÃnh để chế biến bánh bao bánh vạc là gạo nhưng được thá»±c hiện qua nhiá»u công Ä‘oạn rất công phu. Gạo xay xong phải “bòng” vá»›i nước nhiá»u lần (khoảng từ 15 đến 20 lần) để chá»n cho được loại bá»™t bánh ngon. Nhân bánh bao chá»§ yếu chế biến từ tôm tươi xay nhuyá»…n trá»™n vá»›i muối, tiêu, hà nh và má»™t và i loại gia vị khác. Nhân bánh vạc thì có thêm má»™t số nguyên liệu như: nấm mèo, giá há»™t, lá hà nh, thịt heo … đã được thái má»ng và xà o chÃn. Cả hai loại nhân Ä‘á»u được bao bá»c bởi má»™t lá»›p bá»™t bánh má»ng và hấp chÃn qua lá»a. Hiện nay, tại Há»™i An chỉ còn có má»™t gia đình trên đưá»ng Hai Bà Trưng sản xuất loại bánh nà y để cung cấp cho các nhà hà ng, quán ăn phục vụ thá»±c khách.
5. Hoà nh thánh
Vá» xa xưa, có thể nói, Hoà nh thánh là món ăn ảnh hưởng từ Trung Hoa. Có nhiá»u tên gá»i để chỉ món ăn nầy. Ở Há»™i An, miá»n Trung ngưá»i ta gá»i là ” hoà nh thánh “, trong khi đó ở miá»n Bắc và má»™t số địa phương khác gá»i là ” mằn thắn ” hoặc ” vằn thắn “. Muốn là m bánh hoà nh thánh ngon ngưá»i ta phải chá»n loại bá»™t mỳ thượng hạng thì bánh má»›i dẻo, má»m. Trá»™n bá»™t mỳ, nước, trứng gà theo má»™t tá»· lệ vừa phải, sau đó nhồi nhiá»u lần cho tháºt nhuyá»…n. Dùng má»™t váºt tròn, nặng, cán bá»™t trên má»™t chiếc bà n dà i, phẳng. Bá»™t cán cà ng má»ng thì bánh hoà nh thánh cà ng dẻo, má»m. Khi độ má»ng đạt yêu cầu dùng kéo cắt thà nh từng miếng nhá» kÃch thước chừng 01 tấc vuông. Những miếng da bánh nầy khi được xếp gá»n trong thau trông như má»™t chồng giấy má»ng, mà u phá»›t và ng. Äây chÃnh là phần để là m vá» bánh. Nhân bánh là m bằng tôm. Tôm lá»™t vá», rá»a sạch, thêm gia vị hà nh, tiêu, tá»i, mắm vá»›i tỉ lệ thịch hợp cho và o cối quết. Khi là m bánh, ngưá»i ta đặt phần vá» bánh lên lòng bà n tay, múc nhân tôm đổ và o giữa, gói lại và bắt Ä‘á»u các mà cho tháºt khÃt. Ká»· thuáºt bắt mà đòi há»i phải có kinh nghiệm, nếu không, khi hấp hoặc chiên phần nhân sẽ bị bung vỡ hoặc bánh sẽ không được má»m. Những chiếc bánh sống đã là m xong, nhưng còn ăn món hoà nh thánh thì lại có cách chế biến riêng. Nếu muốn ăn hoà nh thánh nước thì bánh được lót lá chuối, cho lên xá»ng, đặt và o nồi hấp sÆ¡ qua cho chÃn lá»›p vá». Nước nhưn cá»§a hoà nh thánh là m bằng xương heo, chặt nhá», nấu rục, cho thêm và o nồi má»™t Ãt nấm rÆ¡m, su, thÆ¡m ( dứa ), nấu chÃn, nêm gia vị và hạ lá»a. Hoà nh thánh chiên: cÅ©ng vá»›i da bánh và nhân ở giữa, ngưá»i ta gấp 4 mà lại thà nh má»™t chiếc bánh vuông vức và cho và o chảo dầu để chiên. Khi bánh chÃn và ng, giòn thì gắp ra vỉ, để ráo dầu. Chuẩn bị Ãt cà chua, khoai tây là m nước xốt. Xếp bánh ra đĩa, bên dưới rải má»™t lá»›p rau xà lách, cà chua xét má»ng, rau thÆ¡m. Khi chan nước sốt lên mặt bánh xong là ta có được đĩa hoà nh thánh vá»›i những chiếc bánh và ng ươm, vuông vức, ở giữa là viên nhân tôm tròn trỉnh, thÆ¡m phức trông rất ngon miệng. Hoà nh thánh mỳ: tuÆ¡ng tá»± như hoà nh thánh nước. Phần gia thêm ở đây là mỳ. Mỳ dùng cho hoà nh thánh là sợi mỳ nhá». Khi trụng và o vá»›i nước sôi cho chÃn Ä‘á»u, đổ ra bát. Xếp hoà nh thánh đã chÃn lên trên. Chan nước nhưn và thêm gia vị, sa tế, rau thÆ¡m…
6.Bánh Ãt lá gai
CÅ©ng giống như nhiá»u miá»n quê trên má»i miá»n đất nước, bánh Ãt lá gai từ lâu đã Ä‘i và o trong Ä‘á»i sống ẩm thá»±c cá»§a ngưá»i dân đất Quảng, là lá»… váºt đầy ý nghÄ©a trong những ngà y Tết cổ truyá»n, dịp cúng tổ tiên, ma chay, cưới há»i…
. Cách chế biến bánh không quá cầu kỳ nhưng đòi há»i sá»± kỹ lưỡng ở từng công Ä‘oạn chá»n nguyên liệu: gạo nếp, Ä‘áºu xanh, máºt đưá»ng, lá cây gai, lá chuối. Bánh Ãt lá gai Quảng Nam có hình dáng má»™c mạc, chân chất như những sản váºt miá»n thôn dã nhưng vẫn hà m chứa cái hương vị rất riêng cá»§a vùng đất già u lòng mến khách. Bánh Ãt lá gai được bà y bán nhiá»u nhất ở Há»™i An, ngay trên những khu phố, chợ và trong các nhà hà ng, quán ăn.
7. Bánh Xèo
Ở Há»™i an và o mùa mưa là “mùa thịnh” cá»§a bánh xèo. Nguyên liệu chÃnh để là m bánh xèo ngoà i gạo, đòi há»i phải có tôm, thịt chỉ là phần phụ, hÆ¡n nữa là m bánh xèo phải ngồi bên bếp lá»a liên tục rất nóng ná»±c, vì váºy mùa mưa là mùa thÃch hợp nhất cho việc là m loại bánh nầy. Gạo tốt cho và o ngâm rồi xay thà nh nước bá»™t gạo. Nước bá»™t gạo cÅ©ng được pha chế sao có độ lá»ng vừa phải để tạo nên cái giòn, cái dẻo cá»§a bánh. Nếu đặc quá, bánh sẻ khô, sống. Nếu lá»ng quá bánh sẽ má»m, nát, sÃt vá»›i chảo. Khi chuẩn bị bá»™t và các nguyên liệu phụ như giá, thịt, dầu phụng xong, ngưá»i ta bắt tay và o đổ bánh xèo. Những chiếc chảo con thân trệt được bà y lên bếp như những chiếc cồng chiên trông lạ mắt. Khi chảo nóng, ngưá»i ta dùng má»™t nhúm thân hà nh nhúng dầu phụng thấm Ä‘á»u quanh chảo và đặt và o lòng chảo má»™t và i con tôm và thịt ba chỉ xắt nhá». Thịt và tôm đã được ướp mắm, muối, gia vị và chấy sÆ¡ qua cho vừa chÃn. Dầu chÃn toả mùi thÆ¡m thì dùng vá múc nước bá»™t gạo đổ và o chảo. Bá»™t gặp dầu nóng phát ra tiếng kêu “xèo, xèo” nghe rất vui tai. Có lẽ vì những âm thanh nầy mà ngưá»i ta đặt tên bánh là bánh xèo chăng? Sau khi đã cho bá»™t và o chảo, ngưá»i chá»§ cho lên trên má»™t Ãt giá Ä‘áºu xanh rồi Ä‘áºy vung lại cho bánh chÃn. Lúc bánh chÃn giòn được gắp ra sắp lên đỉa để má»i khách. Nhìn những đỉa bánh và ng giòn, thÆ¡m ngát, thá»±c khách đã muốn thưởng thức ngay. Nước chấm cá»§a bánh xèo cÅ©ng được chế biến khá ká»· lưỡng. Ngưá»i ta dùng nước tương trá»™n vá»›i gan heo, mè, Ä‘áºu phụng xay nhuyá»…n, sau đó dùng dầu tô chÃn và pha thêm Ãt bá»™t gạo, gia vị để là m thà nh má»™t loại nước chấm lạ miệng. Bánh phải ăn nóng má»›i ngon, đúng Ä‘iệu, tức là m đến đâu ăn đến đấy và khi ăn không dùng đủa, muá»—ng mà chỉ dùng tay. Cách thưởng thức bánh xèo ngoà i việc dùng khứu giác, vị giác ra, bắt buá»™c ngưá»i ăn phải dùng đến xúc giác, thÃnh giác má»›i thấy hết phần hấp dẫn.
8.Bánh Lăn
Hằng năm, và o những dịp Tết âm lịch hay những ngà y giá»—, bà con Há»™i an và các vùng lân cáºn như Äiện Bà n, Äà nẳng đổ vá» Há»™i an để mua được Bánh Lăn vá» cúng ông bà , tổ tiên và là m quà cho những ngưá»i thân trong gia đình, dá»ng há».
Äể là m được những cái bánh thÆ¡m ngon, đòi há»i phải có 1 – 2 ngưá»i thợ bánh phải chịu nhá»c nhằn qua nhiá»u cung Ä‘oạn khác nhau. Trong má»™t thá»i gian nhất định, bá»™t nếp phải Ä‘em rang, gừng bá» cá»§ và o cối giã cho nát. Sau khi bá»™t nếp rang xong và gừng đã giã nát, ngưá»i thợ là m bánh bắt đầu trá»™n lần lượt gừng, Ä‘áºu phụng, mè lên bá»™t nếp và đổ nước đưá»ng đã thắng và o. Ngưá»i thợ vừa dùng cây khuấy Ä‘á»u, vừa nhồi bánh để nước đưá»ng thấm và o bá»™t. Nhồi đến khi nà o bá»™t dẻo. Ngưá»i thợ tiếp tục khâu quan trá»ng: lăn bánh là khâu tạo nên những cái bánh nho nhá» xinh xinh.
Äó là cái bánh mịn mà ng vá»›i mà u trắng trong, vá»›i mùi thÆ¡m cá»§a gừng hoà quyện trong hương thÆ¡m nồng cá»§a bánh là m cho bạn vừa đưa lên ngá»i thì lưởi đã há»i thăm.
9. Xà Mà (Chà Mà Phù)
Tại phố cổ Há»™i an, bên cạnh những món ăn mang tÃnh truyá»n thống địa phương còn có khá nhiá»u món ăn “ngoại nháºp” từ những thế ká»· trước. Ngoà i các món: Tà u Xá, Lưá»ng Phảnh, Xà Mà (Chà Mà Phù) là má»™t trong những món ăn độc đáo, tiêu biểu, được đông đảo cư dân địa phương và du khách gần xa ưa thÃch. Nhiá»u ngưá»i cho rằng, món ăn nầy có nguồn gốc từ Trung Hoa. Xà mà là tên gá»i theo tiếng Quảng Äông ( Trung Quốc ). Äúng ra phải Ä‘á»c là “Chà Mà ” nhưng từ lâu ngưá»i ta đã Ä‘á»c thà nh Xà Mà , mãi cho đến nay nhiá»u ngưá»i vẫn quen gá»i như thế. Nguyên liêu là m Xà Mà chÃnh là mè Ä‘en, ngoà i ra còn có các loại: bá»™t khoai, thanh địa, rau má, rau mÆ¡, đưá»ng, những thứ nầy toà n là những nguyên liệu sẳn có cá»§a địa phương, duy chi có thanh địa là má»™t vị thuốc cá»§a đông y phải mua ở tiệm thuốc. Xà Mà được nấu trong nồi kim loại bình thưá»ng, khi chÃn ngưá»i ta vẫn để nguyên trong nồi và gánh Ä‘i bán. Xà Mà chÃn có dạng hÆ¡i đặc như chè tà u xá, chè Ä‘áºu xanh, nhưng lại có mà u Ä‘en Ãt mùi, khi ăn thì má»›i nghe thoang thoảng mùi thÆ¡m cá»§a mè Ä‘en và mùi cá»§a rau mÆ¡, rau má. Xà Mà là má»™t món ngá»t độc đáo, hấp dẫn khác xa những món ngá»t thông thưá»ng vá» chất lẫn hương vị, nó không chỉ là món ăn ngon mà còn là má»™t ” thang thuốc bổ” bởi các nguyên liệu để nấu Xà Mà như là các vị thuốc để hợp thà nh ” thang thuốc bổ” ấy.
10. Bánh Ướt ( Bánh Äáºp )
Bạn đã một lần nếm thỠbánh ướt Cẩm Nam chắm mắm nêm bên bỠsông Hoà i dưới bóng tre râm mát ?
Má»™t đĩa bánh ướt má»ng tang, má»™t và i kẹp bánh tráng nướng cÅ©ng giòn tan và má»™t chén mắm nêm kèm chút tương á»›t. Bạn đã có thể thưởng thức hương vị dân dã Há»™i an rồi đó !
Bánh ướt được tráng từ bá»™t gạo. Chá»n loại gạo ngon, sà ng sảy sạch sẽ tạp chất, vo gạo sạch rồi ngâm từ 3 – 4 giá» sau đó Ä‘em xay bá»™t mịn. Tá»· lệ gạo và nước thưá»ng được ước lượng do kinh nghiệm cá»§a ngưá»i là m bánh để có bánh ngon dẻo không bị rách, nhão. Äể tráng bánh ướt ngưá»i ta dùng lò tráng – lò thưá»ng được đắp đất sét để giữ nhiệt. Quan trá»ng nhất là ká»· thuáºt căng vải trên miệng nồi. Vải không được căng lắm cÅ©ng như trÅ©ng lắm. Khi nước đã sôi già , múc má»™t vá nước bá»™t trải Ä‘á»u theo hình xoáy tròn trên mặt vải. Äáºy nắp kÃn sau má»™t phút thì bánh chÃn. Dùng má»™t đủa tre được chút má»ng từ từ láºt mà rồi vá»›t bánh ra. Ngưá»i ta thưá»ng xoa dầu ăn giữa hai lá»›p bánh và dùng lá» bằng lá chuối để kẹp bánh.
Bánh ướt có thể phÆ¡i má»™t nắng rồi Ä‘em nướng than. Khi ăn thưá»ng kẹp má»™t bánh tráng nướng má»ng và má»™t bánh ướt – có lẻ vì thế mà ngưá»i ta còn gá»i là Bánh Äáºp.
11.Bánh Bèo
Trong các món ăn chế biến từ gạo, sau mỳ Quảng, bánh bèo là món ăn chiếm được sá»± ưa chuá»™ng cá»§a đông đảo cư dân Há»™i An, nhất là cư dân các vùng nông thôn. Äể là m bánh bèo, ngưá»i ta chá»n loại gạo ngon cho và o ngâm nước để gạo má»m rồi xay thà nh nước bá»™t mịn. Bánh ngon hay dở phụ thuá»™c phần lá»›n và o khâu xay nầy. Nước bá»™t không được quá đặc, vì đặc bánh sẽ cứng, nếu lá»ng quá bánh sẻ nhão, không đứng tròng ( chén bánh không trÅ©ng ở giữa ). Nước bá»™t nà y khi lấy tròng xong được cho và o chén rồi sắp lên vỉ tre đặt và o nồi để hấp. Bánh chÃn được vá»›t ra để chồng úp lên nhau cho nguá»™i. Chén bánh khi chÃn trắng tinh, má»m mướt, giữa lại có má»™t xoáy tròn tháºt là ngá»™ nghÄ©nh. Chén để là m bánh bèo là má»™t loại chén bằng đất nung tráng men, nhá» hÆ¡n chén ăn thông thưá»ng, mà tròn trịa dể thương. Nhưn ( nhân ) bánh bèo chá»§ yếu được là m từ những sản váºt địa phương, đó là tôm thịt…Tôm bỠđầu băm nhá», thịt xắt nhá» hạt lá»±u, trá»™n và o vá»›i tôm, ướp vá»›i gia vị, pha thêm chút bá»™t Ä‘iá»u cho tăng phần hấp dẫn rồi đưa lên bếp xà o chÃn, hoà thêm Ãt nước bá»™t gạo đổ và o, sao cho nhưn chÃn có dạng sá»n sệt mà u đỠhồng, vị ngá»t béo lẫn vị cay the và thÆ¡m là đạt yêu cầu. Nhưn nấu chÃn được đựng trong má»™t chiếc nồi con, trên mặt rải má»™t lá»›p tiêu lấm chấm Ä‘en và và i cá»™ng hà nh xanh xanh cắt nhá». Khách và o quán, ngưá»i chá»§ sắp nhiá»u chén bánh lên khay, múc nhưn đổ và o, thêm dầu mở, tương á»›t, hà nh thÆ¡m rồi bà y lên bà n. Tuỳ theo khẩu vị cá»§a ngưá»i ăn, có thể thêm tà nước mắm hay tà ớt và o. Nhìn chén bánh bèo trắng phau, nhưn giữa mà u đỠhồng Ä‘iểm tôm thịt như nhuỵ má»™t Ä‘oá hoa Ä‘ang khoe hương khoe sắc. Lại thêm mùi sá»±c nức, đầy hấp dẫn khiến cho ngưá»i ăn muốn ăn má»™t lần hết mấy chục chén bánh bèo cho hả dạ Dụng cụ để ăn bánh bèo không phải đủa, cÅ©ng không phải muá»—ng mà là má»™t thanh tre vót hình lưỡi dao, gá»i là “dao tre”. Lối ăn thế nầy cÅ©ng gợi bao sá»± hiếu kỳ cho khách và cÅ©ng là lối ẩm thá»±c khác biệt giữa bánh bèo và các loại bánh được chế biến bằng gạo.
12.Äáºu Há»§
Äáºu há»§ là má»™t món ngá»t dân dã phổ biến ở Há»™i An. Tuy là món ăn thông thưá»ng là m bằng Ä‘áºu nà nh, nhưng để là m được nó là cả má»™t quá trình chế tác không đơn giản và đá»i há»i phải có kinh nghiệm “gia truyá»n” má»›i có thể là m được. Äể là m Ä‘áºu há»§, ngưá»i ta dùng Ä‘áºu nà nh tróc sạch vá», ngâm nước, Ä‘em xay nát rồi cho và o má»™t tấm vải, bòng ( lá»c ) lấy tinh chất cá»§a Ä‘áºu, sau đó cho và o nồi nấu pha thêm thạch cao cho sữa Ä‘áºu dể đông. Thạch ở đây dưới dạng khối rắn như phèn sa, phèn chua. Trước khi pha và o sữa Ä‘áºu, ngưá»i ta cho thạch và o nồi nung nóng, sau đó Ä‘em nghiá»n nát thà nh bá»™t. Công Ä‘oạn nầy Ä‘á»i há»i kinh nghiệm nhiá»u nhất vì nếu như pha nước, pha thạch không đúng tỉ lệ và không quen tay thì sá»a Ä‘áºu sẻ không đông mà bị vữa. Äáºu há»§ ngon đúng Ä‘iệu cÅ©ng nhá» má»™t phần nhá» cá»§a nước đưá»ng. Äể nước đưá»ng tăng phần đặc sắc ngưá»i ta giã nhá» má»™t Ãt gừng cho và o, là m cho vị đưá»ng có vị cay ngá»t, mặn nồng khó quên. Há»§ đựng Ä‘áºu thưá»ng được là m bằng há»§ sà nh giản dị, chung quanh quấn má»™t lá»›p rÆ¡m rạ để giữ cho êm há»§ Ä‘áºu và giữ độ nóng cho Ä‘áºu bên trong, bên ngoà i có má»™t giá» tre bảo vệ và để tiện cho việc váºn chuyển gánh Ä‘i. Hà ng ngà y trên các đưá»ng phố Há»™i An, các bà các cô kÄ©u cà kÄ©u kịt gánh Ä‘áºu há»§ trên vai rao bán khắp nÆ¡i. Những gánh Ä‘áºu ấy, những tiếng rao ấy cÅ©ng góp phần tô Ä‘iểm sắc thái cho phố cổ thân thương.
13. Bánh Äáºu Xanh
Bánh Ä‘áºu xanh ở Há»™i An có lịch sá» lâu Ä‘á»i. Từ thế ká»· thứ XVIII, bánh Ä‘áºu xanh đã là má»™t món quà có giá trị được cư dân địa phương dùng để dâng tặng các quan lại. Trong má»™t lần Vua Minh Mạng tuần du và o Quảng Nam, cư dân ở đây đã dâng tiến loại bánh Ä‘áºu xanh thượng hạng ở phố Há»™i An để ngà i ngá»± dụng. Tiếng thÆ¡m nầy không phải ngẩu nhiên mà có. CÅ©ng là đáºu xanh, nếp, đưá»ng, nhưng chiếc bánh ở phố cổ Há»™i An có hương vị và cách trình bà y riêng. Những chiếc bánh Ä‘áºu xanh ở đây có dáng hình tròn hoặc vuông. CÅ©ng là bánh Ä‘áºu xanh ướt nhưng nó không quá bở và má»m như bánh Ä‘áºu xanh Hải dương. Nó có độ dẻo vừa phải để khi ngáºm và o miệng không tan ngay. Má»™t số loại bá»™t thÆ¡m cÅ©ng được sá» dụng khéo léo để tăng hương vị cá»§a bá»™t Ä‘áºu. Lại có loại bánh Ä‘áºu xanh khô. Ngưá»i ta trá»™n bá»™t Ä‘áºu xanh, nếp, đưá»ng theo má»™t tỉ lệ vừa phải, cho và o khuôn nhá» bằng gá»— để là m nên những chiếc bánh Ä‘áºu xanh xinh xắn. Sau đó Ä‘em sấy bánh trên lò than để chúng săn cứng, giòn, thÆ¡m. Äặt biệt là loại bánh Ä‘áºu xanh khô có nhân thịt. Äây chÃnh là sản phẩm độc đáo cá»§a phố Há»™i và tháºt đáng tiếc cho ai đến Há»™i An mà bá» qua dịp để nếm thá» những chiếc bánh in nầy. Chúng vừa ngá»t, vừa béo, vừa thÆ¡m, vừa giòn. Má»™t sá»± pha trá»™n kỳ lạ mà chỉ có nghệ nhân tà i hoa vỠẩm thá»±c má»›i có thể nghÄ© ra và chế biến được. Tuy có nhân thịt nhưng do xá» lý kỹ nên bánh có thể giữ được lâu từ ná»a tháng đến má»™t tháng mà không sợ bị ôi thiu. Ngà y nay, những phong bánh in đã được bà y bán nhiá»u nÆ¡i ở trong phố Há»™i An và rất được du khách ưa chuá»™ng. Chúng đã góp phần tôn vinh truyá»n thống ẩm thá»±c vốn có cá»§a cư dân nÆ¡i đây.
14. Bánh Ú Tro
Hằng năm, và o ngà y mồng năm tháng năm âm lịch, bà con Há»™i An và các vùng lân cáºn như: Äiện bà n, Äà nẳng đổ vá» phố Há»™i An để mua bằng được và i trăm bánh ú tro vá» cúng ông bà tổ tiên và là m quà cho ngưá»i thân, nhân dịp lể tết mông năm lại đến. Dân gian truyá»n rằng: và o thá»i chiến quốc tại nước Sở có má»™t ngưá»i tên là Khuất Nguyên vừa là má»™t thầy thuốc vừa là má»™t trung thần nhưng không Ä‘uợc vua trá»ng dụng. Ông trầm mình tại sông Mạch La thuá»™c nước Sở và o ngà y 5 tháng 5 âm lịch. Từ đó vá» sau, đến ngà y ấy, nhân dân mua bánh ú tro để cúng ông, vì bánh ú tro có 4 góc nên thả xuống nước cá không ăn được. Phong tục đó dần được ngưá»i Việt tiếp thu và chuyển hoá thà nh tết mồng năm vá»›i tục hái lá thuốc và giết sâu bá» khá đặc trưng. Dưá»ng như ngưá»i ta không còn nhá»› mình cúng ai và o ngà y nầy nhưng bánh ú tro, thịt vịt, hoa quả thì phải sắm đủ. Bánh muốn ngon phải gói bằng lá kè tại núi ngoà i Huế. Nếp phải lá»±a kÄ© không cho lá»™n gạo tẻ, đải sạch ngâm vá»›i nước tro mè ( Cây mè đốt lấy tro, hoà và o nước, lá»c qua hồ cát ) để qua đêm. Nước tro pha má»™t Ãt phèn sa để bánh không bở. Nhá» nước tro mè mà hạt nếp nhuyá»…n thà nh bá»™t. Chỉ có má»™t muổng cafe nếp mà những chiếc bánh được sắp xếp vuông vức. Do váºy ông bà ta thưá»ng dạy: ”há»c ăn, há»c nói, há»c gói, hoc mở ”. Ngoà i ra để có những chiếc bánh không sống, qua kinh nghiệm cho biết, khi nước sôi thì thắp má»™t cây hương, đến khi hương tà n thì chÃn bánh. Chiếc bánh vừa má»m, vừa dẻo lại vừa dòn sá»±t sá»±t, nhưng ăn nó phải có đưá»ng cát thì má»›i hợp gu.
15. Cơm gà phố Hội
Äến Há»™i An, du khách đừng bá» lỡ dịp thá» qua món cÆ¡m gà vá»›i cách chế biến và hương vị độc đáo riêng cá»§a ngưá»i dân phố Há»™i. Và o những đêm phố cổ, ngang qua dãy phố, dưới những vòm mái ngói rêu phong cổ kÃnh, dưới những ánh đèn lồng lung linh, quý khách không thể là m ngÆ¡ trước những con gà tÆ¡ luá»™c chÃn bà y lên trên đĩa, trước mùi thÆ¡m hấp dẫn bay ra từ trong hà ng quán cÆ¡m gà . Muốn là m cho cÆ¡m ngon cÅ©ng phải biết chá»n gà và phải có kinh nghiệm. Phải chá»n loại gà tÆ¡ thịt má»›i má»m, má»›i thÆ¡m vì ” vịt già , gà tÆ¡ “. Nếu không chá»n được gà tÆ¡ thì phải xem ” tướng mạo ” mà chá»n theo kinh nghiệm ” cá»±a dà i thì rắn, cá»±a ngắn thì má»m “. Äến thao tát vặt lông cắt cổ cÅ©ng phải là m sao cho nhanh, cho sạch và đúng bà i bản ” sá»›m chà tai, mai chà hầu “. Sau hồi trò chuyện, cÆ¡m đã là m xong. Nhìn đĩa cÆ¡m nóng Ä‘ang bốc khói và toả mùi thÆ¡m nức, bên trên rải những miếng thịt gà tÆ¡ lụt chÃn, xé nhá», thá»±c khách đã thấy thèm ăn. Ä‚n kèm vá»›i cÆ¡m là những lát hà nh tây trắng nõn, tương á»›t đỠtươi, muối tiêu lấm chấm và nước mạ trá»™n nhiá»u tim gan cáºt gà , vô cùng hấp dẫn. Ä‚n món thịt gà tất nhiên không thể thiếu dÄ©a rau răm vì thiếu nó như thiếu Ä‘i má»™t phần thú vị ” gà cồ ăn quẩn cối xay, rau răm muối á»›t xé phay gà cồ “. Äêm đêm, những gánh cÆ¡m gà vẫn được bà y bán trên má»™t số ngã phố, góp phần là m phong phú chá»§ng loại và tÃnh độc đáo cá»§a món ăn Há»™i an.
16. Hến Cẩm Nam
Hến Cẩm Nam từ lâu đã thà nh má»™t món quen thuá»™c, có mặt hà ng ngà y trong các bá»a ăn cá»§a những gia đình bình dân cÅ©ng như khá giả ở phố Há»™i an. Sau những giá» lao động vất vả, cả nhà ngồi quây quần bên rổ khoai lang, vị dai dai, ngá»t ngá»t cá»§a hến vá»›i vị cay cay cá»§a á»›t, cá»§a hà nh là m không khà gia đình ấm cúng hẳn lên. Hến không những nấu vá»›i bầu, ăn vá»›i khoai lang mà hến kia cá»™ng vá»›i rau muống thái nhá» thì ta được má»™t tô canh hến tuyệt vá»i trong những ngà y há» oi bức. Trước cái rét cá»§a mùa đông ước gì có được má»™t tô cháo hến gạo lức sá»n sệt thÆ¡m phức trên mặt rải má»™t Ãt cá»ng hà nh và tiêu thì tháºt chẳng có món nà o bằng. Ngoà i ra món hến trá»™n còn là đặc sản trong các quán ăn, nhà hà ng. Trông đĩa hến trá»™n tháºt hấp dẫn từ con hến bé tà đến cá»™ng rau, cá»™ng hà nh xanh xanh và mÃt non trắng xắt má»ng. Cái vị dai dai, ngá»t ngá»t cá»§a hến gặp vị thÆ¡m, béo cá»§a những tép hà nh hương giòn tan, mùi Ä‘áºu phụng rang thÆ¡m phức, cay cá»§a rau húng, á»›t hoà cùng những sá»› mÃt chÃn má»m ngá»t đã là m món hến trá»™n Cẩm Nam trở nên độc đáo. Hến là loại thức ăn mát, tuy ngá»t ngon nhưng dể bị lạnh bụng vì váºy phải kèm rau răm, mÃt non để đỠphòng bụng dạ. Sá»± tÃnh toán má»›i chu đáo là m sao. Ngà y nay, nghá» hến góp phần trong công cuá»™c phát triển kinh tế gia đình tại địa phương. Có dịp đến vá»›i phố cổ Há»™i an, bạn không những được thăm chùa, miếu má»™ mà còn được táºn hưởng, thưởng tức những món ăn dân dã, trong đó có hến và bạn sẽ nhá»› mãi, thoả mãn và hà i lòng cho má»™t chuyến Ä‘i đầy thú vị và hấp dẫn.
17. Tương Ớt Hội An.
Bất cứ má»™t món ngon nà o cÅ©ng không thể thiếu phần gia vị, mà tương á»›t là má»™t trong những gia vị không thể thiếu được trong những món ăn ngon. Tương á»›t Há»™i An tuy chỉ là má»™t loại tương cay thông thưá»ng nhưng hương vị, chất lượng khó có ná»›i nà o bì kịp. Nguyên liệu để là m tương á»›t chá»§ yếu là ớt mua từ các vùng nông thôn đưa lên bán. Quả á»›t để là m tương yêu cầu phải chÃn Ä‘á», tươi. Cách là m tương cÅ©ng không kém phần phức tạp. Ớt tươi Ä‘em luá»™c rồi xay nhuyá»…n trá»™n vá»›i cà chua vừa đủ, khá» dầu, cho và o chảo Ä‘un sôi. Lại cho thêm các thứ mè rang, tá»i… trá»™n Ä‘á»u cho thấm, tiếp tục xà o cho ráo nước để thà nh tương á»›t. Khi tương á»›t đã nguá»™i được cho và o lá». Trên mặt lá» tương đổ má»™t lá»›p dầu khá» chÃn để giỠđược lâu và tránh mốc. Má»™t lá» tương á»›t đạt yêu cầu là phải có mà u đỠđẹp, có vị cay mà không gắt và mùi thÆ¡m dịu. Tương á»›t Há»™i An không chỉ sản xuất để phục vụ cho các nhà hà ng, khách sạn hay các quán ăn trong ná»™i tỉnh mà còn được bán Ä‘i khắp nÆ¡i trên đất nước như TP Hồ chà Minh, Huế, Quảng Ngải..Tại Há»™i An trước đây có tiệm tương á»›t Triá»u Phát rất ná»—i tiếng. Hiện nay tương á»›t được nhiá»u nhà sản xuất và bà y bán, chất lượng tuy không bằng trước nhưng vẫn được nhiá»u ngưá»i, nhiá»u địa phương ưa chuá»™ng.